తెలంగాణలో నిజాం కాలం నాటి ఎయిర్‌స్ట్రిప్‌ల పునరుద్ధరణకు సన్నాహాలు

ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని ఆదిలాబాద్, వరంగల్ జిల్లాలోని మామ్నూర్‌లోని నిజాం కాలం నాటి ఎయిర్‌స్ట్రిప్‌లు ప్రస్తుతం నిర్జన ప్రదేశాలుగా కనిపిస్తున్నాయి. అయితే, 1948లో హైదరాబాద్ రాచరిక రాష్ట్రం భారత దేశంలో విలీనానికి ముందు కాలంలో ఈ విశాలమైన బహిరంగ ప్రదేశాలు అంత నిశ్శబ్దంగా లేవు. ప్రస్తుత కర్ణాటకలోని బీదర్‌లో ఉన్న మూడవ విమానాశ్రయంతో పాటు, రెండు విమానాశ్రయాలను నిజాం దళాలకు ఆయుధాలు, మందుగుండు సామగ్రిని రవాణా చేయడానికి ఉపయోగించారు.

ఆ అల్లకల్లోల సమయాల్లో ఆస్ట్రేలియాకు చెందిన ఒక పైలట్ ఆకాశంలో విమానాలు నడిపారని రికార్డులు సూచిస్తున్నాయి, దాడి జరిగితే నిజాం 25,000 మంది బలమైన సైన్యం భారత సైన్యాన్ని తిప్పికొట్టగలదనే ఆశతో అప్పట్లో గాల్లో విమానం చక్కర్లు కొట్టేది. కొన్ని వందల ఎకరాల్లో విస్తరించి ఉన్న ఈ విమానాశ్రయాల చరిత్ర క్లుప్తమైనది. కానీ ఓ ఆసక్తికరమైన దశకు మూగ సాక్ష్యాలుగా నిలిచాయి, కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు ప్రాంతీయ విమానాశ్రయాల అభివృద్ధి పథకం కింద చిన్నవి అయినప్పటికీ సరైన పౌర రవాణా విమానాశ్రయాలుగా అభివృద్ధి చేయడానికి అవకాశం ఉండడంతో ఇవి ప్రస్తుతం వార్తల్లో నిలిచాయి.

వాస్తవానికి, రన్‌వేతో పాటు ఇతర సౌకర్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి అవసరమైన భూమిని సేకరించడానికి తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వరంగల్ సంస్థకు రూ. 200 కోట్లకు పైగా విడుదల చేసింది.

హైదరాబాద్ నిజాం మూడు ఏరోడ్రోమ్‌లను నిర్మించాడు, వాటిలో మూడవది 1930 దశాబ్దపు మొదటి భాగంలో బీదర్‌లోని ఎయిర్‌స్ట్రిప్, ఇది రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో బ్రిటన్ రాయల్ ఎయిర్ ఫోర్స్‌కు ఇంధనం నింపే స్టేషన్‌గా ఉపయోగించారు. (బీదర్ ఏరోడ్రోమ్ అప్పటి నుండి ఇండియన్ ఎయిర్ ఫోర్స్ స్టేషన్‌కు అనుబంధంగా ఉన్న పౌర విమానాశ్రయంగా అభివృద్ధి చేయబడింది).

2006లో ప్రచురించబడిన తన పుస్తకం ది లాస్ట్ నిజాంలో, రచయిత జాన్ జుబ్ర్జికి ఆ కాలంలో పాఠకులను క్లుప్తంగా ఆ సమయంలో చోటు చేసుకున్న ఘటనలను వివరిస్తాడు. ఆస్ట్రేలియాలోని క్వీన్స్‌ల్యాండ్‌కు చెందిన సిడ్నీ కాటన్ అనే పాత్ర గురించి ప్రస్తావించాడు, అతను నిజాం కోసం 'గన్ రన్నర్'గా తన పనిని ప్రారంభించడానికి ముందు WWIలో జర్మనీపై యుద్ధ కార్యకలాపాలను నడిపిన నైపుణ్యం కలిగిన పైలట్.

కాటన్ ఐదు సెకండ్ హ్యాండ్ లాంకాస్టర్ బాంబర్‌లను కొనుగోలు చేసి, ఒక్కొక్కటి 5,000 పౌండ్లకు పౌర విమానాలుగా మార్చాడు. తన కార్యకలాపాలలో సహాయం చేయడానికి ఎనిమిది నుండి, ముగ్గురు సిబ్బందిని కూడా నియమించుకున్నాడు.

హైదరాబాద్ స్టేట్ ఆర్మీ కమాండర్ ఇన్ చీఫ్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఎల్-ఎడ్రూస్, కాటన్ తన విమానాలను ల్యాండ్ చేయడంలో సహాయం చేయమని కరాచీలోని పాకిస్తాన్ అధికారులకు కాటన్‌కు ఒక లేఖ ఇచ్చారని జుబ్ర్జికి తెలిపారు. కరాచీ నుండి ఆయుధాలు, మందుగుండు సామగ్రిని తీసుకెళ్లే విమానాలు జూన్ 4, 1948న ప్రారంభమయ్యాయి.

కరాచీ నుండి బయలుదేరిన తర్వాత ఈ విమానాలు బీదర్, వరంగల్, ఆదిలాబాద్‌లలో దిగాయని పుస్తకం చెబుతోంది. 1947లో పోర్చుగల్ నుండి గోవాను కొనుగోలు చేసి ఓడరేవును కొనుగోలు చేయాలనే ఆలోచనతో నిజాం ఆలోచించినట్లు కూడా ప్రస్తావన ఉంది. కరాచీ నుండి కాటన్ విమానాలు, ఎల్లప్పుడూ రాత్రిపూట విమానాలు, మొదట గోవా గగనతలంలోకి ప్రవేశించి, భారత గగనతలంలోకి ప్రవేశించాయని చెబుతారు.

రాత్రిపూట విమానాలను గుర్తించేవారు, ఫ్లేర్‌లను మోసే కార్మికుల ద్వారా ల్యాండింగ్‌లు సాధ్యమయ్యాయి. విమానం సమీపిస్తున్న శబ్దం విన్న తర్వాత రెండోది రన్‌వేను కిరోసిన్ ఫ్లేర్‌లతో ప్రకాశవంతం చేస్తుంది.

ఆదిలాబాద్‌లోని ఒక గది నిర్మాణం ఇంధనాన్ని నిల్వ చేయడానికి ఉపయోగించేవారు. 'గ్రౌండ్ ఫోర్స్' ఉపయోగించే పరికరాలు కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం వరకు చెక్కుచెదరకుండా ఉన్నాయి. విలీనం తర్వాత, ఆదిలాబాద్‌లోని 369 ఎకరాల ఏరోడోమ్ భారత వైమానిక దళం ఆస్తిగా మారింది,దీనిని పూర్తి స్థాయి వైమానిక దళ స్టేషన్‌గా అభివృద్ధి చేయాలనే డిమాండ్స్ కూడా ఉన్నాయి.