అజ్మీర్ దర్గా శివాలయమా?.. ఏ పుస్తకాలు ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి

ప్రఖ్యాత అజ్మీర్‌ దర్గా షరీఫ్‌ను భౌతికంగా పరిశీలించాలని కోరుతూ దాఖలైన పిటిషన్‌పై స్పందన కోరుతూ కేంద్ర మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, భారత పురావస్తు శాఖ (ఏఎస్‌ఐ), అజ్మీర్ దర్గా కమిటీకి అజ్మీర్‌లోని కోర్టు బుధవారం నోటీసులు జారీ చేసింది. 13వ శతాబ్దానికి చెందిన సూఫీ సన్యాసి ఖ్వాజా మొయినుద్దీన్ చిస్తీ సమాధి నిజానికి శివాలయమని హిందూ సేన చీఫ్ విష్ణు గుప్తా న్యాయపరమైన పిటిషన్‌లో పేర్కొన్నారు.

విష్ణు గుప్తా తన పిటిషన్‌లో.. అజ్మీర్ దర్గాను 'సంకట్ మోచన్ మహాదేవ్ టెంపుల్'గా ప్రకటించాలని, ఆ స్థలంలో "హిందూ ఆరాధనను పునరుద్ధరించాలని" కోరారు. అజ్మీర్ దర్గా నిర్మాణం మమ్లుక్ సుల్తాన్ ఇల్తుత్మిష్ (1211-1236) కాలంలో ప్రారంభమైంది. అయితే మొఘల్ చక్రవర్తులు హుమయూన్ మరియు షాజహాన్‌ల పాలనలో అనేక చేర్పులు జరిగాయి. అజ్మీర్ దర్గాలో సర్వే కోసం గుప్తా దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌పై తదుపరి విచారణ డిసెంబర్ 20న జరగనుంది.

అతని వాదన, డిమాండ్‌కు మద్దతుగా.. గుప్తా, అతని న్యాయవాది యోగేష్ సిరోజా, అజ్మీర్‌కు చెందిన న్యాయమూర్తిగా మారిన రాజకీయవేత్త అయిన హర్ బిలాస్ సర్దా (1867–1955) రాసిన పుస్తకాన్ని ప్రస్తావించారు. 1910 ప్రచురణలో సర్దా "దర్గా కింద హిందూ దేవాలయం ఉన్నట్లు రాశాడు" అని గుప్తా తెలిపారు. ఈ సందర్భంలో.. గుప్తా ప్రస్తావిస్తున్న హర్ బిలాస్ సర్దా పుస్తకాన్ని పరిశీలించడం, దానిలో రచయిత చేసిన పరిశీలనలు చాలా ముఖ్యమైనవి. అజ్మీర్ దర్గా అని కూడా పిలువబడే అజ్మీర్, దాని ప్రఖ్యాత దర్గా చరిత్రను పరిశోధించే ఇతర పుస్తకాలు కూడా సమాన ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉన్నాయి.

అజ్మీర్ దర్గా గురించి హర్ బిలాస్ సర్దా పుస్తకం ఏమి చెబుతుంది

విష్ణు గుప్తా ఉదహరించిన 1910 పుస్తకం హర్ బిలాస్ సర్దా యొక్క 'అజ్మీర్: హిస్టారికల్ అండ్ డిస్క్రిప్టివ్', దీనిని 1911లో స్కాటిష్ మిషన్ ఇండస్ట్రీస్ కంపెనీ లిమిటెడ్ ప్రచురించింది. అజ్మీర్‌పై ఎన్‌సైక్లోపీడియాగా పనిచేస్తున్న తన పుస్తకంలో, సర్దా అజ్మీర్ దర్గా వద్ద "మహాదేవ"తో అనుసంధానించబడిన భూగర్భ సెల్లార్, "సంప్రదాయం" గురించి మాట్లాడాడు.

దర్గాలో మహాదేవ మందిరం, లింగం ఆకులు, చెత్తతో దాగి ఉందని 1841 నాటి పుస్తకం చెబుతోంది. బ్రిటీష్ చరిత్రకారుడు PM క్యూరీ తన 1989 పుస్తకం, ది ష్రైన్ అండ్ కల్ట్ ఆఫ్ ముయిన్ అల్-దిన్ చిస్తీ ఆఫ్ అజ్మీర్‌లో అజ్మీర్ దర్గా చరిత్రను పరిశోధించారు. 'సమ్ అకౌంట్ ఆఫ్ ది జనరల్ అండ్ మెడికల్ టోపోగ్రఫీ ఆఫ్ అజ్మీర్ (1841), ఖ్వాజా మొయినుద్దీన్ చిస్తీ యొక్క సూఫీ సెయింట్ సమయంలో ఉనికిలో ఉన్న "మహాదేవ యొక్క పురాతన పవిత్ర పుణ్యక్షేత్రం" గురించి పుస్తకంలో పేర్కొన్నాడు.