పాకిస్తాన్‌లో తీవ్ర సంక్షోభం..2029 నాటికి పతనం?

2025 ఏప్రిల్ 28న, పాకిస్తాన్ ఆర్మీ చీఫ్ జనరల్ అసీం మునీర్, ప్రధానమంత్రి షెహబాజ్ షరీఫ్, అమెరికాకు చెందిన ఒక క్రిప్టో ఫండ్ "వరల్డ్ లిబర్టీ ఫైనాన్షియల్ (WLF)"తో ఒక ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నారని అంతర్జాతీయ మీడియా పేర్కొంది . ఈ ఒప్పందం ప్రకారం, పాకిస్తాన్ యొక్క రాష్ట్ర ఆస్తులను టోకనైజ్ చేసి, క్రిప్టో ప్లాట్‌ఫామ్‌పై అమ్మకానికి ఉంచారు. ఈ WLF సంస్థకు అమెరికా మాజీ అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ కుటుంబంతో సంబంధాలు ఉన్నాయని ఆరోపణలు ఉన్నాయి, ఇది భారతదేశం మరియు చైనాలలో ఆందోళనలను రేకెత్తించింది. ఈ ఒప్పందం వల్ల పాకిస్తాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ మరింత దిగజారుతుందని, అంతర్గత అశాంతి పెరుగుతుందని విశ్లేషకులు హెచ్చరిస్తున్నారు.

పాకిస్తాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ దీర్ఘకాలంగా సంక్షోభంలో ఉంది. ఈ థ్రెడ్ ప్రకారం, కొన్ని ముఖ్యమైన గణాంకాలు ఇలా ఉన్నాయి:

డెట్-టు-జీడీపీ రేషియో73.94% కంటే ఎక్కువ

- *ఆర్థిక లోటు*: 2025 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 7% వరకు.

- *విదేశీ మారక నిల్వలు*: కేవలం 15 బిలియన్లు, ఇది 3 నెలల దిగుమతులకు మాత్రమే సరిపోతుంది.

- *ద్రవ్యోల్బణం*: 2023లో 37%కి చేరుకుంది.

- *కరెన్సీ పతనం*: 2019 నుండి పాకిస్తానీ రూపాయి (PKR) విలువ 250% తగ్గింది. 2018లో 1 USD = 120 PKR ఉంటే, 2025 నాటికి 1 USD = 280-300 PKRకి చేరుకుంది.

పాకిస్తాన్ 1958 నుండి 25 సార్లు IMF నుండి రుణాలు తీసుకుంది. 2023-24లో 3 బిలియన్ల బెయిల్‌ఔట్ మరియు 2025 మేలో మరో 1.7 బిలియన్లు IMF నుండి మంజూరయ్యాయి. అయితే, 2026 నాటికి 77 బిలియన్ల రుణాలు చెల్లించాల్సి ఉంది. ఇందులో చైనా, సౌదీ అరేబియా, UAEకు చెల్లించాల్సినవి ఉన్నాయి. ఈ రుణాల సర్వీసింగ్ కోసం 2025లో పాకిస్తాన్ ఫెడరల్ రెవెన్యూలో 60% కంటే ఎక్కువ ఖర్చు అవుతుంది. ఈ పరిస్థితి దీర్ఘకాలంగా స్థిరంగా ఉండదని విశ్లేషకులు అంటున్నారు.

బలూచిస్తాన్, సింధ్, పష్టూన్‌లు, పాకిస్తాన్‌లోని బలూచిస్తాన్, సింధ్, ఖైబర్ పఖ్తూన్‌ఖ్వా (KPK), పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత జమ్మూ కాశ్మీర్ (POJK) ప్రాంతాల్లో అశాంతి తీవ్రమైంది. బలూచ్ స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు 2025 మొదటి ఐదు నెలల్లో 350 పెద్ద దాడులు, 20 చిన్న దాడులు చేశారు. ఈ దాడుల్లో పాకిస్తాన్ సైన్యానికి భారీ నష్టం వాటిల్లింది.

సింధ్ ; KPK ఈ ప్రాంతాల్లో కూడా స్వాతంత్ర్య ఉద్యమాలు ఊపందుకున్నాయి. KPKలో తాలిబాన్ సహాయంతో పష్టూన్‌లు పాకిస్తాన్ సైన్యంపై దాడులు చేస్తున్నారు. తాలిబాన్, కాబూల్ నది నీటిని అడ్డుకునేందుకు ఒక ఆనకట్ట నిర్మిస్తోంది, ఇది పాకిస్తాన్‌కు నీటి కొరతను మరింత తీవ్రతరం చేస్తుంది. POJK ఈ ప్రాంతంలో కూడా అసంతృప్తి పెరుగుతోంది, అయితే ఇది ఇంకా పెద్ద ఉద్యమంగా మారలేదు.