మీర్ ముక్కరం జా మరణంతో.. ముగిసిన హైదరాబాద్ నిజాం వారసత్వం

హైదరాబాద్ సంస్థానాన్ని భారతదేశంలో విలీనం చేసే వరకు పాలించిన ఏడో నిజాం ఉస్మాన్ అలీఖాన్ మనవడు ముకర్రం జా మృతి పట్ల ముఖ్యమంత్రి కె. చంద్రశేఖర్ రావు సంతాపం తెలిపారు. వారి కుటుంబ సభ్యులకు సీఎం కేసీఆర్ ప్రగాఢ సానుభూతి తెలిపారు. నిజాం వారసుడిగా పేదలకు విద్య, వైద్య రంగాల్లో ముకరం జా చేసిన సామాజిక సేవలకు గుర్తింపుగా ఆయన అంత్యక్రియలను అత్యంత లాంఛనంగా నిర్వహించాలని ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి శాంతికుమారిని ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్ ఆదేశించారు.

టర్కీలోని ఇస్తాంబుల్‌లో శనివారం రాత్రి మృతి చెందిన ముకరమ్ జా మృతదేహం హైదరాబాద్‌కు చేరుకోగా.. ఆయన కుటుంబ సభ్యుల నిర్ణయం మేరకు అంత్యక్రియలు జరిగే సమయం, స్థలాన్ని నిర్ణయించేందుకు తదుపరి చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రభుత్వ సలహాదారు ఏకే ఖాన్‌కు సీఎం చెప్పారు. సీఎం ఆదేశాల మేరకు ఏకే ఖాన్‌ ఈ విషయంలో సమన్వయంతో వ్యవహరిస్తారు.

చివరి నిజాం ఉస్మాన్ అలీఖాన్ మనవడు మీర్ ముక్కరం జా శనివారం రాత్రి 10:30 గంటలకు టర్కీలోని ఇస్తాంబుల్‌లో మరణించారు. అతను 90 సంవత్సరాల వయస్సులో ఉన్నాడు. వృద్ధాప్య సంబంధిత అనారోగ్యం కారణంగా నిద్రలో ప్రశాంతంగా మరణించాడు. హైదరాబాద్‌లోని తన పూర్వీకుల స్మశానవాటికలో ఖననం చేయనున్నారు. ముక్కరం జా అతని భౌతిక కాయంతో మంగళవారం, జనవరి 17న అంత్యక్రియలు నిర్వహించనున్నారు. అతని పిల్లలు, మనవరాళ్లతో కూడిన అతని పెద్ద కుటుంబం అంత్యక్రియల కోసం చార్ట్ చేయబడిన విమానంలో హైదరాబాద్‌కు రానున్నాయని కుటుంబ వర్గాలు ధృవీకరించాయి.

మొత్తం ఏడుగురు నిజాంలను సమాధి చేసిన చార్మినార్ సమీపంలోని నిజాంల రాజ సమాధుల వద్ద ముకర్రం జా అకా అసఫ్ జా అంత్యక్రియలు చేయనున్నారు. హైదరాబాద్‌ 8వ నిజాం మృతిపై కాంగ్రెస్‌ నేత, మాజీ మంత్రి షబ్బీర్‌ అలీ స్పందిస్తూ.. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో జనవరి 17వ తేదీని అధికారిక సెలవు దినంగా ప్రకటించాలని డిమాండ్‌ చేశారు. 8వ నిజాం మీర్ ముక్కారామ్ జా బహదూర్ మరణవార్త తెలిసి తీవ్ర దిగ్భ్రాంతికి లోనవుతున్నానని షబ్బీర్ అలీ ఆదివారం తన ట్విట్టర్ హ్యాండిల్ ద్వారా ట్వీట్ చేస్తూ, జనవరి 17ని అధికారిక సెలవు దినంగా ప్రకటించి, ప్రభుత్వ లాంఛనాలతో ఆయన అంత్యక్రియలు నిర్వహించాలని తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రిని కోరారు.

నిజాం మీర్ బర్కత్ అలీ ఖాన్ అకా ముకర్రం జా అకా అసఫ్ జా VIIIకు 1967లో తన తాత మరణించిన తర్వాత హైదరాబాద్‌కు 8వ నిజాంగా పట్టాభిషేకం చేశారు. అతను ఫ్రాన్స్‌లోని నైస్‌లోని హిలాఫెట్ ప్యాలెస్‌లో ఉస్మాన్ కుమారుడు, వారసుడు అజం జాకు జన్మించాడు. డెహ్రాడూన్‌లోని డూన్ స్కూల్‌లో తన ప్రాథమిక విద్యను పూర్తి చేసిన తర్వాత, అతను కేంబ్రిడ్జ్‌లోని హారో, పీటర్‌హౌస్‌లో చదువుకున్నాడు. అతను లండన్ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్, రాయల్ మిలిటరీ అకాడమీ శాండ్‌హర్స్ట్‌లో కూడా చదువుకున్నాడు.

ముకరమ్ జా ఐదుసార్లు వివాహం చేసుకున్నారు. అతని మొదటి భార్య టర్కిష్ కులీనుడైన ఎస్రా బిర్గిన్, అతను 1959లో వివాహం చేసుకున్నాడు. జాహ్ తన నిధిని హైదరాబాద్‌లో ఆస్ట్రేలియన్ అవుట్‌బ్యాక్‌లోని గొర్రెల పెంపకం కోసం విడిచిపెట్టాడు. ఆ తర్వాత కొన్ని కారణాల వల్ల అతని భార్యకు విడాకులు ఇవ్వవలసి వచ్చింది. 1979లో ముఖరం జా మాజీ ఎయిర్ హోస్టెస్, బీబీసీ ఉద్యోగి హెలెన్ సిమన్స్‌ను వివాహం చేసుకున్నారు. ఆమె ఇస్లాం మతంలోకి మారి తన పేరును ఆయిషాగా మార్చుకుంది. ఆమె మరణం తర్వాత ముఖరం జా 1992లో మాజీ మిస్ టర్కీ అయిన మనోల్య ఒనూర్‌ను వివాహం చేసుకున్నాడు. ఐదేళ్ల వివాహం తర్వాత 1997లో ఆమెకు విడాకులు ఇచ్చాడు. జమీలా బౌలరస్ మాజీ మిస్ మొరాకోను 1992లో వివాహం చేసుకున్నాడు. 1994లో టర్కీ యువరాణి ఆయేషా ఓర్చెడిని వివాహం చేసుకున్నాడు.

ఈ వివాహాలన్నింటితో ముకర్రం జాకు పెద్ద కుటుంబం ఉంది. ఎస్రా బిర్గిన్‌కు ఒక కుమారుడు, ఒక కుమార్తె ఉన్నారు. హెలెన్ సిమన్స్‌కు ఇద్దరు కుమారులు ఉన్నారు. మనోల్య ఓనూర్ ద్వారా అతనికి ఒక కుమార్తె ఉంది. జమీలా బౌలరస్ ద్వారా అతనికి ఒక కుమార్తె ఉంది.

1980ల వరకు భారతదేశంలోనే అత్యంత ధనవంతుడు ముక్కరం జా. అయితే, 1990లలో విడాకుల సెటిల్‌మెంట్ల కారణంగా అతను కొన్ని ఆస్తులను కోల్పోయాడు. ప్రస్తుతం అతని నికర విలువ $1 బిలియన్లుగా అంచనా వేయబడింది.

ఇప్పటికీ హైదరాబాద్‌లో ముక్కరం జాకు భారీ సంపద ఉంది. చౌమహల్లా ప్యాలెస్, ఫలక్‌నుమా ప్యాలెస్, నజ్రీబాగ్ ప్యాలెస్, (కింగ్ కోఠి), చిరాన్ ప్యాలెస్, బంజారాహిల్స్, పురానీ హవేలీ, ఔరంగాబాద్‌లోని నౌఖండ ప్యాలెస్ అతని స్వంతం.

ప్రస్తుతం హైదరాబాద్‌లోని అతని రెండు ప్రధాన ప్యాలెస్‌లు, చౌమహల్లా, ఫలక్‌నుమా, పునరుద్ధరించబడ్డాయి. ప్రజలకు తెరవబడ్డాయి. మొదటిది నిజాంల యుగాన్ని ప్రదర్శించే మ్యూజియంగా, తరువాతి విలాసవంతమైన హోటల్‌గా ఉంది.

ముకర్రం జా HEH నిజాంస్ ఛారిటబుల్ ట్రస్ట్, ముకర్రం జా ట్రస్ట్ ఫర్ ఎడ్యుకేషన్ & లెర్నింగ్ (MJTEL) కు ఛైర్మన్‌గా ఉన్నారు. ఇది హైదరాబాద్‌లోని పురాణి హవేలీలో ఉంది.

1967లో హైదరాబాద్ చివరి నిజాం అయిన తన తాత మరణించినప్పుడు ముక్కరం జా ప్రపంచంలోనే అత్యంత విలువైన సంపదను వారసత్వంగా పొందాడు. అయితే మీర్ ముక్కరం జా మరణంతో హైదరాబాద్ నిజాం వారసత్వం అంతరించింది.